Anneannemin bir sürü çocuğu olmuş, bazıları henüz günlük bebek iken ölmüşler ve ölen bebekler erkekmiş. Sonuçta Annelerin çocuklarından 6 tanesi  erişkin yaşa kadar yaşadı. Cinsiyet açısından net bir dengesizlik vardı, yaşayan tek erkek kardeşe karşılık 5 tane kız.

Önce annemden büyük iki kız, sonra annem, annemden sonra dayım ve dayımdan sonra iki kız daha. Bu iki küçük kız kardeş, hakim olan teyzelerim. Biri Trabzon’un meşhur Hakim Güneş Hanım’ı, diğeri Rize’nin meşhur Hakim Mualla Telatar’ı. Her ikisi de gerçek anlamda yöresel birer önemli kişilik, hatta nevi şahsına münhasır olgu.

Trabzonlular Güneş Teyzemi bilir ama, bizim aile arasında hem otoritesi hem de neredeyse 50 yıldır aile mülkünü idare ettiği için ‘Hasan Ağa’ dediğimiz Mualla teyzemdi.

Hasan Ağa; yani annemin dedesi, daha önce hikayesini yazmış olduğum ve büyük mülk sahibi olan gerçek derebeyi. Hasan Ağanın ikinci evliliğinden olma oğullarından biri olan Cevdet Efendi ise annemin babası.

İşte;  Telatar sülalesinden Cevdet Efendi ile, Balta sülalesinden olan Sare Hanımın evliliğinden annem bütün bu kardeşler dünyaya geldi.

Sare Hanım son derece cin fikirli, karınca gibi çalışkan, hastalık derecesinde meraklı, son derece sosyal ve devrimci bir kadındı. Ömrünün son günlerine kadar evin yemeğini yapar, inekleri ile ilgilenir, bahçesine bakar, her gün mutlaka çarşıya iner, bütün düğünlere atma türkücü olarak gider, ne kadar sosyal olay varsa mutlaka haberi olur, yerel seçimlerde propaganda yapar, mülklerle ilgilenir, gün boyu hiç boş durmazdı.

Bana göre onu en güzel anlatan anılardan birisi, Sermin motosiklete binmeye heveslenince ‘rüzgar çok ufuriyi’ dediği için, 70li yaşlarında birinin sırtına atlayıp düzlere (çaylık) motosikletle gitmiş olduğunu anlamamız, bir diğer anı ise hasta yatağında yatarken Emre’nin nerede olduğunu merak edip de güya merak ettiğini belli etmemek için Mustafa’yı zorla tuvalete göndermesidir.

Cevdet Efendi ise karısının tam tersi, inanılmaz  derece sakin bir adamdı. Ömrünün son 30/40 yılında kulakları da sağır olduğu için çok da konuşmazdı. Her sabah kalkar günlük rutinlerini yapar, bel kuşağını sarar, takım elbisesini giyer, kravatını, köstekli saatini takar, evde gazetesini, saatli maarif takvimi yaprağını okur, mutlaka barometreyi kontrol eder ve günün büyük kısmında sessizce otururdu.

Dedem ve İsmail Amca; İsmet İnönü’ye çok benzerdi, bir gün Pazardan Trabzon’a gelirken arabanın arka koltuğunda başında şapkası, kulağında kulaklığı ile oturan dedemi herkes İsmet Paşa sanıp selamlamıştı. Dedem de herkese son derece zarif bir şekilde şapkasıyla selamlamıştı, yol boyu bir kaz kez tezahüratla karşılaşarak eve gelebilmiştik.

Dedem, huy bakımından babasına hiç benzemezdi. Mesela Hasan Ağa, ahırındaki seyisin uygunsuz davranışını yakaladığı için 20 baş hayvanı telef etmiş, benim dedem ise kesime giden bir ineğin göz yaşlarını görünce hayvanı ahıra geri göndermişti.

Yani birbirine hiç benzemeyen iki insandılar, ama evlilikleri oldukça uzun sürdü. Dedem annemden sonra vefat etti ve o sırada en büyük teyzem 60 yaşından büyüktü.

Bebek yaşta ölen kardeşler dışında sadece benim annem 50 yaşında öldü, diğer kardeşler en az 75’i buldu, hatta neredeyse 100 yaşına varan bile oldu.

Benim annem kendinden küçük olan bu iki kız kardeşinin hayatında oldukça önemli roller oynamış. Çünkü onların okumalarına ön ayak olmuş.

Daha önce bu hikayeden bahsetmiş olmam lazım ama gene yazmak istiyorum. Annem ve Mualla ve Güneş teyzelerim ilk okula Rize’nin Pazar ilçesinde gitmişler. Pazar’da o zamanlar ortaokul yokmuş, dayımı Trabzon Lisesine (sanırım o zamanlar orta kısmı da vardı) yatılı olarak göndermişler, kızları ise göndermemişler.

Annem ilk okulu bitirdikten birkaç yıl sonra Pazar’da ortaokul açılmış. Annemin o yaşta inisiyatif kullanıp, hem kendisine hem de kardeşlerine önce kimlik çıkarttırması ve daha sonra da hepsini okula kaydettirmesi aile içerisinde defalarca dinlediğimiz hikayedir.

Hal böyle olunca da hem annemin hem de teyzelerin doğum günleri her zaman kuşku ile değerlendirilmelidir. Hatta annem aralarında en az 1/2 yıl yaş farkı olduğunu çocukluk resimlerinden anladığımız teyzelerimizi her nedense ikiz olarak kaydettirmiş, teyzeler daha sonra bu durumu gerçeğe daha yakın olarak düzelttirmişler.

Ailenin bildiğimiz tarihine bakarak;  muhacirlik yılları, en büyük teyzenin muhacirlik öncesi doğumu, ikincisinin ise muhacirlikten hemen sonra doğması, annemle bu teyze (MUKE) arasında çok az yaş farkı olması, dayımızın net olarak bilinen doğum tarihi, dayımla kendinden küçük teyzelerin çocukluk resimleri gibi bilgilere dayanarak gene de yaşlarının oldukça doğru bir şekilde kaydedilmiş olduğunu teyit edebiliyoruz.

Aile arasında kardeşlerin okul maceraları çok fazla anlatılırdı. Özellikle dayımın Trabzon Lisesine vapurla gitmesi, annemin öğretmen okuluna gitmek için Annelerin yaptığı mücadele, teyzelerin okula giriş sınavında büyük babanın (anneannemin babası) kehanet gibi sözlerini değişik kişilerden, hiç olmazsa 30 kere dinlemişimdir.

Annem bana birkaç defa ortaokula gittiği zaman okuma yazmayı bile neredeyse unuttuğundan söz etmişti. Ortaokuldan belki de evde yaşadıkları ve büyük bir sıkıntı çekmedikleri için pek anlatmazdı. Ancak ortaokulu bitirdikten sonra aile arasında kızlar okurdu okumazdı krizini, liseye gidebilmek için anneannemle birlik olup verdikleri mücadeleyi, nihayet okula gitme izni çıkıp da gidebildiğinde eğitim yılının neredeyse üçte birinin bitmiş olduğunu defalarca dinledim.

Sonuç; annem İstanbul’daki öğretmen okuluna gitmeyi başarmış, üstelik Pazar’dan yaşıtı bir kız arkadaşı olan Muazzez Teyze de onunla  birlikte gitmiş. Böylece 2 kız okula nihayet okula gidebildiğinde ilk karnenin verilmesine sadece bir hafta kalmış (O zamanlar 3 karne varmış).

Her neyse, annem o yıl kazasız belasız sınıf geçmeyi başarmış. Annemin okul başarısı, kendisinden küçük yaştaki kız kardeşlerine liseyi İstanbul’da okuma yolunu açmış. Onlar da bütün ülke çapında sadece 40 öğrencinin alınacağı bir sınavı kazanarak ‘leyli meccani= parasız yatılı’ olarak liseyi okumuş, daha sonra da Hukuk Fakültesine gitmişler.

Bu sınavın ilanını gördüklerinde başvuru tarihinin son günü geçmiş ama Büyükbaba ‘bu 40 kızdan ikisi bizim kızlar’ demiş olduğu için şartları zorlamışlar ve bir öğretmenleri de başvuru dilekçesine geçmiş tarih yazarak göndermiş. Güneş Teyzem hala o öğretmenine her gün dua eder.

Sonuç olarak gerçekten de sınavı kazanmışlar ve annemden dolayı herhangi bir aile engeliyle karşılaşmadan İstanbul’a okumaya gitmişler. O tarihlerde en büyük teyze İstanbul’da gelinmiş. Annem, dayım ve iki teyzem de değişen, ancak çoğunlukla çakışan tarihlerde öğrenci imişler. Yani neredeyse bütün kardeşlerin yolu İstanbul’dan geçmiş.

Mualla Teyzem, yani en son Hasan Ağa,  Kandilli Kız Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur.

Bu yıllardan da en çok dinlediğim her ikisinin de uzun süreli hastalıkları olmuştur. Her ikisi de ömürleri boyunca, o günlerden kalma duygularla olsa gerek, hasta olmaktan aşırı derecede korktular.

Mualla teyzem üniversitede okurken, uzun süreli çarpıntı, halsizlik, zayıflama şikayetleri çekmiş, doktorlar kalp hastası olduğunu düşünüp, bir türlü derdine çare bulamamışlar. Dayım o sırada tıp fakültesinde öğrenci imiş ve tiroid hastası olduğunu o teşhis etmiş. Gerçekten de teyzemin Graves hastalığı (zehirli guatr, tiroid bezinin aşırı çalışması) varmış, ancak onu tedavi ettikten sonra kendine gelebilmiş.

Bu olay, kız kardeşlere dünyadaki en büyük hekimin abileri olduğu konusunda net bir iman konusu sağlamıştı. Mualla teyzemin daha sonra kalın bağırsaklarında çok sayıda divertikül (baloncuk) olduğunun saptanması da bu imanı güçlendiren bir unsur olmuştu.

Mualla teyzemin daha sonra B12 vitamini eksikliği ve 75 yaşında tip 1 diabet çıkartması, gençliğinde geçirdiği Graves ile birleştirilince hafif formda bir ‘otoimmun endokrinopati’ hastası olduğunu anlıyorum.

Mualla Hanım’ın ilk görev yeri Muş imiş. Muş’ta çok uzun süre kalmamış olmalarına karşılık bir hayli anı dinlemişizdir. Her derde deva, aile içinde her ihtiyaç sahibine yardım paketi olan kişi olarak Mukaddes teyzemle birlikte görev yerine gitmişler. Orada kaldıkları ev, o sırada Muş’un imkansızlıkları, buna karşılık ilk görev yeri, kendi mesleğini benimseme günleri, öz gücünü fark etme zamanları olduğu için o günleri bayağı anardı.

(Mukaddes teyzem daha sonra bize bakmak için bizim eve, Emre’ye bakmak için Ankara’ya bol bol gezmiştir).

Mualla teyzem ben mecburi hizmete giderken beni yerleştirmek için Elazığ’a benimle birlikte gelmişti. Ben giderken  yollarda ışık bile yoktu, Tunceli’den geçtikten sonra sözüm ona belli etmemeye çalışarak, yüzümü camdan dışarı çevirmiş, ta kucağıma kadar düşen damlalarla sessizce ağlıyordum. Benim bu halimi görünce de merak etme, burası senin ilk görev yerin olacak gör bak nasıl seveceksin demiş ve haklı çıkmıştı.

Teyzem bu ilk görev yerinden sonra uzun yıllar boyunca Rize’de çalıştı. Sanırım çok uzun süre ile ağır ceza hakimiydi.

Birkaç anı paylaşayım. Laz Yaşar olarak bilinen, muhtemelen bize de uzaktan akraba olan bir kabadayı vardı. Ama öyle böyle değil, bayağı bildiğiniz korsan. Bir ara Libya’da bir gemi kaçırmışlar, uluslar arası bir krize sebep olmuşlardı. Bu olay haftalar boyunca gazetelerin ön sayfasından inmemişti. Sonunda yakalanıp artık kaçıncı kez hapse atılmıştı.

Teyzem bir gün işe gidince ortalık festival yeri gibiymiş. Ne olduğunu sorunca;  Laz Yaşar’ın  hapisten kaçıp, bir eve sığındığını ve evin güvenlik güçleri tarafından ablukaya alındığını, fakat adam silahlı olduğundan bir türlü teslim alınamadığını duymuş. Teyzem hemen aman sakın ateş etmeyin diyerek, bütün uyarıları kulak ardı edip gidip adamı teslim almış. Bu olayı da söyle anlatırdı. Yaşar, gelen benim, ne yani beni mi vuracaksın diyerek görüş alanına girmiş, o da ‘abla tamam sana teslim olacağım, ama beni dövmesinler’ diyerek, teyzemden sadece hapiste dayak yemem sözü alarak kuzu gibi teslim olmuş.

Mualla Teyzem ailenin hiç evlenmemiş bir çok kızından biri, tabii Rize’de hakimlik yaparken baba evinde kaldı. Dedemin mülayim tabiatı nedeniyle evin reisi haline geldi. Babası öldükten sonra ise Pazardaki aile evinin tartışmasız reisi oldu, aile mülklerini hep o yönetti. Biz de teyzeme Hasan Ağa dedik, bu lakabı da kimse yadırgamadı.